ขยายพันธุ์ไว้ซ่อมสวน

          เริ่มต้นจากการตัดแต่งเล็มกิ่งก้านพุ่มใบให้เข้าที่ กิ่งไหนโตเร็วพุ่งออกมาผิดที่ผิดทางก็ตัดใจเล็มออกอย่าเสียดาย เพราะนานไปต้นไม้จะยิ่งเสียทรง การให้ปุ๋ยและฉีดยาฆ่าแมลงบ้างเป็นครั้งคราวก็จะช่วยให้ต้นไม้มีสุขภาพดี แล้วถ้ามีต้นตายหรือเหี่ยวเฉาก็สมควรเปลี่ยนต้นใหม่เข้าไปแทนที่

          สำหรับกิ่งที่โตเร็วเกินไปนั้น ถ้าเป็นไม้พันธุ์ดีหายาก แทนที่จะตัดทิ้ง ก็ขยายพันธุ์โดยตอนออกหรือนำมาชำเอาไปปลูกได้อีก หรือ จะนำไปเป็นของขวัญญาติพี่น้องเพื่อนฝูงก็ยังได้

          ถ้าหากว่าระยะนี้กำลังอยู่ระหว่างหน้าฝน ความชื้นในอากาศสูงเป็นฤดูที่ชาวสวนทำการขยายพันธุ์ต้นไม้ ดังนั้น จึงขอฉวยโอกาศบอกเคล็ดไม่ลับเกี่ยวกับการขยายพันธุ์ไม้วิธีต่าง ๆ ให้สมาชิก ได้ลองทำเพื่อจะได้มีต้นไม้สำรองไว้ซ่อมสวนของเราเอง ไม่ต้องไปซื้อไปหา เผลอ ๆ คุณอาจมีต้นไม้ที่ขยายพันธุ์ด้วยตัวคุณเอง จัดใส่กระถางสวย ๆ เป็นของขวัญใครต่อใคร ทุ่นค่าของขวัญ เรียกว่าภูมิใจผู้ให้ ถูกใจผู้รับกันทีเดียว

ในขั้นแรก จะพูดถึงการขยายพันธุ์วิธีต่าง ๆ คือ

การขยายพันธุ์ด้วยวิธีแยกหน่อ แยกกอ ต้นไม้ประเภทที่ขยายพันธุ์โดยวิธีนี้ ได้แก่ พันธุ์ไม้ที่มีลักษณะเป็นกอ เช่น ขิง กล้วย ลิ้นมังกร เศรษฐีไซง่อน สังเกตดูว่าการเจริญเติบโตจะมีหน่อพุ่งขึ้นมา ก็ปล่อยให้หน่อใหม่แข็งแรงเสียก่อนจึงค่อยแยก

การขยายพันธุ์ด้วยวิธีตัดกิ่งปักชำในวัสดุที่เตรียม ไว้ พันธุ์ไม้ชนิดนี้ ได้แก่ พุ่มที่มีกิ่งไม้แข็งแรงมากเกือบทุกชนิด ถ้าเป็นกิ่งที่มีความแข็งมาก อาจใช้น้ำยาเร่งรากที่มีขายตามท้องตลาดแช่สักครู่แล้วจึงนำไปปักชำ ชนิดของพันธุ์ไม้นี้ ได้แก่ หูปลาช่อน เข็ม เทียนทอง เขียวหมื่นปี สาวน้อยประแป้ง เป็นต้น

การขยายพันธุ์ด้วย การชำกิ่งที่มีรากติด เช่น พลูต่าง ๆ ดีปลี นมตำเลีย (โฮย่า) ตีนตุ๊กแก เป็นต้น

การ ขยายพันธุ์ด้วยการชำใบ ได้แก่ พวกที่มีโครงสร้างอ่อน เช่น เปปเปอร์โรเมีย อัฟริกันไวโอเล็ต และไม้อวบน้ำ เช่น พวกกุหลาบหินต่าง ๆ

การขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด วิธีนี้อาจได้พันธุ์ใหม่ คือมีการกลายพันธุ์ เช่น พวกหางนกยูง โป๊ยเซียน หรือไม้ผลต่าง ๆ

วัสดุที่ต้องเตรียมสำหรับการเพาะชำขยายพันธุ์ไม้ในสวนของคุณ

1.. ภาชนะ อาจเป็นอ่างที่มีรูระบายน้ำได้ หรือถ้ามีพื้นที่มากจะใช้ "ลองส้วม" ก็ได้ ราคาถูก ได้เนื้อที่เพาะชำมาก ภาชนะใหญ่เล็กขึ้นอยู่กับความต้องการของแต่ละท่าน 2.. วัสดุที่ใช้เพาะและชำชนิดทำสำเร็จ มีขายในท้องตลาด จำหน่ายเป็นถุงเป็น พีทมอสผง ถ้ากลัวว่าจะแฉะเกินไปก็เอาทรายผสมได้ 3.ทรายหยาบ (ทรายแม่น้ำ) ใช้ 1 ส่วนผสม ขุยมะพร้าว 1 ส่วน ใช้ได้ดีมาก และถูกกว่า 4.ขี้เถ้าแกลบผสมทราย หรือ ขี้เถ้าล้วน ๆ 5. ดินร่วน หรือ ดินสำเร็จรูป ใช้ได้กับพันธุ์ไม้ที่มีโครงสร้างอ่อน เช่น หูปลาช่อน เข็มม่วง เป็นต้น ข้อ 2 ถึงข้อ 5 จะใช้อันใดอันหนึ่งก็ได้ 6. มีดหรือกรรไกร ที่คมและสะอาด ถ้าใช้มือเด็ดหรือหัก กิ่งจะช้ำทำให้เน่าก่อนที่จะมีรากงอก 7. บัวรดน้ำที่มีฝอยละเอียด ถ้ารดจากสายยางจะแรงเกินไป จะทำให้กิ่งกระเทือนหรือหลุดลอยจากวัสดุชำ

          ตำแหน่งที่วางกระบะเพาะควรเป็นที่ร่ม ไม่มีลมพัดผ่านแรงเกินไป ถ้าลมพัดแรงควรมีพลาสติกใสคลุมเก็บความชื้นจึงจะดี สำหรับรอยแผลที่ตัดกิ่งหรือแซะหน่อออก ถ้ากลัวจะเกิดโรคเชื้อรา ก็เอาปูนแดง (ที่กินกับหมาก) มาทาที่รอยแผล จะใช้ยากันเชื้อราก็ได้

          นอกจากวิธีที่กล่าวนี้ ก็มี วิธีชำด้วยการแช่น้ำธรรมดาและน้ำยา เรียกว่า ไฮโดรคัลเจอร์ พันธุ์ไม้บางชนิด เช่น ยี่โถ โกสน ผู้เขียนเคยเอากิ่งใส่ลงในขวดปากแคบใส่น้ำ แล้วอุดปากขวดด้วยดินน้ำมัน ไม่นานก็มีรากงอกออกมา วิธีนี้ถ้าทำด้วยขวดรูปร่างสวย เช่น ขวดไวน์บางชนิดก็ใช้ตั้งโต๊ะประดับได้เลย การขยายพันธุ์โป๊ยเซียนก็ใช้วิธีนี้ได้เช่นกันสำหรับพันธุ์ไม้ประเภทที่มี เหมือนกิ่งยื่นออกมาจากต้น แล้วเกิดเป็นต้นเล็ก ๆ ตรงปลายกิ่ง เช่น เศรษฐีเรือนนอก เรือนใน หรือพวกพรมญี่ปุ่น เราอาจใช้ต้นเล็ก ๆ ที่เกิดนี้ไปชำให้เกิดรากแข็งแรงแล้วนำไปปลูกก็ได้

          ตอนนี้ ชาวสมาชิกชายคาก็คงร้องว่า โธ่เอ๊ย ! ง่ายจะตาย รู้งี้ทำเสียนานแล้ว ผู้เขียนเองเวลาตัดแต่งกิ่งต้นไม้ที่บ้านไม่เคยทิ้งเลย เอาไปปัก ๆ ไว้ในกระบะที่มีอยู่ ไม่ว่าต้นอะไรก็ปักเอาไว้ก่อน ต้นไหนใจไม่สู้ก็ตายไป ที่งอกงามก็เอาไปปลูก เอาไปจัดสวนถาดเล่น จะไว้ให้ใครที่มาเยี่ยมบ้านก็ได้ ใคร ๆ ก็ชอบทั้งนั้นบางครั้ง เห็นคนเขาตัดกิ่งไม้พุ่มมาทิ้งยังหยุดรถเก็บเอามาชำ ไม่เห็นอายเลย จะว่างกก็งกจะทำไม แต่อย่าเที่ยวไปแอบตัดของใครเขาเข้าล่ะ มันผิดกฎหมายและเป็นบาปนะจะบอกให้