|
|
การผลิตผลิตภัณฑ์หัตถกรรมในประเทศไทย |
|
ในประเทศไทยการผลิตเครื่องมือเครื่องใช้ต่างๆ ด้วยฝีมือซึ่งเป็นงานหัตถกรรม มีอยู่มากมายหลายชนิดทำด้วยวัสดุและวัตถุดิบที่สามารถหาได้ในท้องถิ่นนั้นๆ นอกจากจะมุ่งเพื่อประโยชน์ใช้สอยเป็นหลักแล้ว ยังสอดใส่ศิลปะในการประดิษฐ์ลงไปในสิ่งประดิษฐ์ให้ดูสวยงามทำให้ชิ้นงานต่างๆ ดูมีคุณค่าและความงามอย่างโดดเด่นทางศิลปวัฒนธรรมของชนชาวไทยตลอดมาไม่แพ้ชนชาติอื่นๆ ผลิตภัณฑ์หัตถกรรมที่ผลิตในประเทศไทยมีอยู่เป็นจำนวนมากเกินกว่าจะนำมากล่าวได้หมดในที่นี้ หัตถกรรมของไทยแต่ละชนิดจะมีรูปแบบแหล่งผลิต และประวัติความเป็นมาที่แตกต่างกันไปดังจะยกมากล่าวเพียง ๓ ประเภท ที่สำคัญมาก ดังนี้
เครื่องจักสาน
การผลิตเครื่องจักสานในประเทศไทย มีมาแต่โบราณนับตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ เห็นได้จากหลักฐานด้านโบราณคดี คือ การขุดค้นพบเครื่องปั้นดินเผาสมัยหินใหม่ที่มีลักษณะรูปทรงคล้ายคลึงกับเครื่องจักสาน ทำขึ้นด้วยวิธียาดินเหนียวภายในภาชนะเครื่องจักสาน ให้หนาพอแล้วนำไปเผา เมื่อเผาเสร็จแล้วภาชนะเครื่องจักสานจะถูกไฟไหม้หมดไป เหลือแต่ลวดลายจักสานปรากฏอยู่บนภาชนะเครื่องปั้นดินเผานั้น นอกจากนี้ยังมีตำนานเกี่ยวกับบุญญาธิการของ พระร่วงเจ้าแห่งอาณาจักรสุโขทัย ซึ่งเล่ากันต่อมาว่า สมัยหนึ่งอาณาจักรนี้ตกเป็นเมืองขึ้นของขอมและจะต้องส่งส่วยน้ำศักดิ์สิทธิ์ไปถวาย พระร่วงฯ ได้ให้สานกระออมครุหรือครุ เพื่อบรรจุน้ำส่งไปถวาย โดยน้ำมิได้รั่วไหลแม้แต่น้อย ตัวอย่างนี้ชี้ให้เห็นได้ว่าเครื่องจักสานอยู่คู่กับชีวิตคนไทยมาเป็นเวลาช้านาน แม้จะมีการจัดทำเครื่องจักสานในประเทศไทยมาเป็นเวลานานแล้ว แต่จากการศึกษาของผู้ช่วยศาสตราจารย์มาโนช กงกะนันทน์ ผู้ศึกษาวิจัยเรื่อง "เครื่องจักสานราชบุรี" ได้สรุปไว้ว่ากรรมวิธีในการจัดทำเครื่องจักสานในปัจจุบันก็ยังคงไม่แตกต่างไปจากกรรมวิธีการผลิตในอดีตมากนัก คือ จัก ถัก เย็บ สาน และทอ เครื่องจักสานในประเทศไทยมีอยู่มากมายหลายชนิดแต่ก็สามารถแบ่งออกได้เป็น ๒ ประเภทใหญ่ๆ คือ
๑. เครื่องจักสานสำหรับใช้สอยในชีวิตประจำวันคือ
๑.๑ ภาชนะต่างๆ เช่น กระบุง ตะกร้า กระจาด ตะแกรง กระเช้า กระติบข้าว เข่ง กระชุ และกระเป๋า เป็นต้น
๑.๒ เครื่องสำหรับดักจับสัตว์น้ำ เช่น ลอบ ไซ ข้อง อีจู้ สุ่ม เป็นต้น
๑.๓ เครื่องสำหรับปูลาด ได้แก่ เสื่อชนิดต่างๆ เป็นต้น
๑.๔ เครื่องที่เป็นเครื่องสวมศีรษะ เช่น งอบ หมวก เป็นต้น
๑.๕ เครื่องที่เป็นสิ่งประดับตกแต่ง เช่น ปลาตะเพียนสานด้วยใบลาน ตัวสัตว์ต่างๆ ที่สานจากไม้ไผ่และวัสดุอื่นๆ เป็นต้น
๒. เครื่องจักสานที่เป็นส่วนประกอบของอาคารบ้านเรือน เช่น ฝาเรือนที่สานด้วยตอกไม้ไผ่ ได้แก่ เสื่อลำแพน ฝาไม้ขัดแตะ เป็นต้น
ลักษณะรูปแบบของเครื่องจักสานในภาคต่างๆ
รูปแบบของเครื่องจักสานที่ผลิตในแต่ละภาคหรือท้องถิ่นต่างๆ จะมีรูปแบบลักษณะเด่นที่ไม่เหมือนกัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับขนบธรรมเนียมวัฒนธรรม ความนิยม วัสดุที่หาได้ในแต่ละท้องถิ่น และจุดประสงค์ในการใช้สอย เป็นตัวกำหนด ซึ่งจะขอยกตัวอย่างให้เห็นลักษณะรูปแบบเครื่องจักสานในแต่ละภาคดังนี้
ภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
เครื่องจักสานที่ผลิตในภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือจะมีลักษณะคล้ายคลึงกัน คือ มีผลิตหวด ก่องข้าว กระติบข้าว และโตก เป็นต้น ทั้งนี้เพราะมีวัฒนธรรมการบริโภคข้าวเหนียวเหมือนกัน แต่เครื่องจักสานที่มีลักษณะเด่นเป็นเอกลักษณ์ของภาคเหนือคือ เครื่องจักสานที่สานอย่างละเอียดจนแทบไม่มีช่องว่างเลย แล้วเคลือบด้วยน้ำยางรัก และมีการวาดลวดลายสวยงามลงบนเครื่องจักสานนั้นๆ ซึ่งเรียกว่า "เครื่องเขิน"
เครื่องเขินที่นิยมทำกันมากคือ ภาชนะ กล่องต่างๆ เช่น กล่องเก็บเมล็ดพันธุ์พืชต่างๆ มีฝาครอบและหูหิ้วสำหรับแขวน หีบหรือกล่องสำหรับเก็บเสื้อผ้า เป็นต้น เครื่องจักสานชนิดนี้ตามแบบเดิมหาดูได้ยาก เพราะปัจจุบันไม่เป็นที่นิยมกันแล้ว เครื่องจักสานที่มีลักษณะเด่นของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ คือ กระเป๋าลายขิต ซึ่งมีการประยุกต์จากลายผ้าพื้นเมือง ขณะนี้การผลิตมีอยู่น้อยมากเพราะไม่ค่อยนิยมกัน
ภาคกลางและภาคตะวันออก
เครื่องจักสานที่ผลิตในภาคกลางและภาคตะวันออกส่วนใหญ่ ได้แก่ เครื่องใช้ในชีวิตประจำวันและอุปกรณ์ในการประกอบอาชีพ เช่น กระบุง ตะกร้า งอบ และเสื่อ เป็นต้น ลักษณะเด่นของเครื่องจักสานจากไม้ไผ่ในภาคกลางอยู่ที่สีสันของเนื้อไม้ไผ่ซึ่งมีสีเหลืองสุกโดยธรรมชาติ และหากมีการลงเชลแล็กและรมควัน ก็จะมีสีน้ำตาลไหม้สวยงามแตกต่างจากเครื่องจักสานของภาคอื่นๆ
ภาคใต้
เครื่องจักสานของภาคใต้เป็นเครื่องจักสานที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวไม่เหมือนภาคอื่น เพราะวัสดุที่ใช้ในการผลิตนอกจากไม้ไผ่แล้ว ยังมีพืชอื่นๆ เช่น เถาย่านลิเภา เครื่องจักสานที่ผลิตจากย่านลิเภา ได้แก่ กระเป๋า ที่ใส่ปากกา ดินสอ และกล่องต่างๆ เป็นต้น นอกจากนี้ยังนำต้นกระจูด และใบลำเจียกหรือปาหนันมาใช้สานเสื่อ อีกด้วย เครื่องปั้นดินเผา
การผลิตเครื่องปั้นดินเผาของไทยมีการผลิตกันมานาน จากประวัติศาสตร์สมัยสุโขทัยทุกคนคงเคยได้ยินถึงการผลิต "เครื่องสังคโลกหรือถ้วยชามสังคโลก" ได้แก่ เครื่องปั้นดินเผา ทั้งชนิดเคลือบและไม่เคลือบ มีรูปทรงลวดลายสีสันสวยงามมีคุณค่าทางศิลปวัฒนธรรมและได้การพัฒนาอย่างต่อเนื่องมาถึงปัจจุบัน
เครื่องปั้นดินเผาที่ผลิตในประเทศไทยมีอยู่หลายชนิดด้วยกัน ซึ่งสามารถแบ่งออกได้ ๕ ประเภทตามลักษณะของเนื้อดิน ดังนี้
ก. เทร์ราคอตตา (TERRA COTTA) เป็นผลิตภัณฑ์ที่มีเนื้อหยาบสีออกแดงน้ำตาล มีทั้งชนิดเคลือบ และไม่เคลือบ เช่น กระถางต้นไม้แจกันดิน โอ่งมังกร เป็นต้น
ข. เอิร์ทเทนแวร์ (EARTHENWARE) เป็นผลิตภัณฑ์ที่มีเนื้อดินแน่น ทึบแสง เคลือบมันส่วนใหญ่ผลิตเป็นเครื่องถ้วยชาม
ค. สโตนแวร์ (STONEWARE) เป็นผลิตภัณฑ์ที่มีเนื้อแข็งทึบแสง มีเนื้อดินผสมมากผลิตภัณฑ์ประเภทนี้ ได้แก่ เครื่องใช้และเครื่องประดับบ้าน
ง. พอร์ซเลน (PORCELAIN) เป็นผลิตภัณฑ์ชั้นดีมีเนื้อแกร่ง โปร่งแสง เคลือบเป็นมัน เคาะดูมีเสียงกังวาน ไม่ดูดน้ำ ผลิตเป็นของใช้ประจำวัน งานแพทย์ วิทยาศาสตร์และเครื่องประดับชนิดต่างๆ
จ. โบนไชนา (BONE CHINA) เป็นเครื่องปั้นดินเผาชนิดที่ดีที่สุด ราคาแพงที่สุด มีความขาวและวาวมาก เนื้อบางเบาแข็งแกร่ง มีการใช้เถ้าจากกระดูกสัตว์ผสม เพื่อให้ผลิตภัณฑ์มีความเบาและเงางาม ผลิตเป็นเครื่องใช้ และเครื่องประดับชนิดต่างๆ
นอกจากจะแบ่งตามลักษณะเนื้อดินแล้วยังมีการแบ่งตามลักษณะการใช้งานอีกด้วยคือ
ก. เครื่องใช้สำหรับการก่อสร้าง เช่น กระเบื้องปูพื้น บุผนัง และสุขภัณฑ์
ข. เครื่องใช้สำหรับใช้ในครัวเรือน เช่น ถ้วย จาน ชาม ต่างๆ
ค. เครื่องใช้สำหรับใช้ประดับตกแต่ง และของชำร่วย ของที่ระลึกต่างๆ เช่น แจกัน ตุ๊กตารูปคน รูปสัตว์ต่างๆ เป็นต้น
ง. เครื่องปั้นดินเผาสำหรับใช้ในอุตสาหกรรมอื่น เช่น อุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ ส่วนประกอบเครื่องจักรกลหรือเครื่องไฟฟ้า เช่น ลูกถ้วยไฟฟ้า เป็นต้น
การผลิตเครื่องปั้นดินเผาในประเทศไทยปัจจุบันได้พัฒนาจากการผลิตเพื่อใช้ภายในประเทศและทดแทนการนำเข้า มาเป็นอุตสาหกรรมที่ผลิตเพื่อการส่งออก โดยรัฐบาลมีนโยบายในการส่งเสริมการลงทุน โดยสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน กระทรวงอุตสาหกรรม และหน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้อง นอกจากนี้ยังส่งเสริมให้มีการนำเอาเทคโนโลยีสมัยใหม่จากต่างประเทศเข้ามาช่วย ด้วยการเชิญชวนนักลงทุนจากต่างประเทศเข้ามาร่วมลงทุนกับผู้ผลิตของไทย เป็นต้น
ข้อมูลของสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุนพ.ศ. ๒๕๓๕ แสดงให้ทราบว่ามีโรงงานเครื่องปั้นดินเผาที่ได้รับการส่งเสริมการลงทุนรวม ๙๓ ราย โดยแยกเป็นผลิตภัณฑ์วัสดุก่อสร้างและเครื่องสุขภัณฑ์ ๑๖ ราย มีกำลังการผลิตกระเบื้องโมเสก ๑๑๑,๓๐๐ ตันต่อปี กระเบื้องปูพื้นบุผนัง ๔๗๔,๕๐๐ ตันต่อปี เครื่องสุขภัณฑ์ ๖๔,๓๐๐ ตันต่อปี ผู้ผลิตเครื่องปั้นดินเผาสำหรับใช้ในครัวเรือน ของชำร่วยของที่ระลึก เครื่องประดับบ้าน รวม ๗๗ ราย มีกำลังการผลิตรวม๑๑๙,๕๕๓ ตัน และ ๘๔.๖ ล้านชิ้น เป็นต้น โดยโรงงานเหล่านี้มีการลงทุนค่อนข้างสูงและบางรายร่วมลงทุนกับชาวต่างประเทศ มีการใช้เทคโนโลยีการผลิตสมัยใหม่ นอกจากนี้ยังมีผู้ผลิตที่ทำการผลิตในรูปอุตสาหกรรมในครัวเรือนอีกเป็นจำนวนมาก ซึ่งไม่สามารถรวบรวมจำนวนและกำลังการผลิตได้
แหล่งผลิตเครื่องปั้นดินเผาที่สำคัญของไทยคือภาคเหนือ โดยเฉพาะจังหวัดลำปางและจังหวัดใกล้เคียง นอกจากนี้ยังมีการผลิตในภาคกลางที่กรุงเทพมหานครและจังหวัดใกล้เคียง เช่น สมุทรสาคร นครปฐม ราชบุรี เป็นต้น ส่วนภาคอีสานมีมากที่ ตำบลด่านเกวียน จังหวัดนครราชสีมา เป็นต้น เครื่องทองลงหิน (BRONZE WARE)
หรือมีชื่อเรียกอีกอย่างในสมัยโบราณว่า "เครื่องม้าล่อ" (จากเอกสารเก่าในประวัติศาสตร์จะพบว่ามีการใช้คำ "ม้าฬ่อ" และระบุว่า ช่างทำเครื่องทองลงหิน สมัยรัชกาลที่ ๔ แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ ซื้อทองม้าฬ่อ (โล่โก๊ะแตก) จากประเทศจีน ประมาณกิโลกรัมละ ๒๕ บาท มาหล่อใหม่ทำเป็นขันน้ำพานรอง ฆ้องกระแตระนาดแก้ว ตลอดจนได้หล่อเป็นพระพุทธรูปและลำกล้องปืนใหญ่ ต่อมานิยมทำเป็นขันลงหินกันมาก จนกระทั่งนายเกลียว บุนนาค ที่กรมวิทยาศาสตร์ กระทรวงอุตสาหกรรม แยกธาตุดูทราบว่า แร่ธาตุที่ผสมอยู่มีทองแดง ดีบุก จึงได้เริ่มผสมขึ้นใช้เองในประเทศไทย ไม่ต้องซื้อจากต่างประเทศเหมือนแต่ก่อน ทำให้อุตสาหกรรมนี้เจริญขึ้นมาก) เครื่องทองลงหินมีต้นกำเนิดมาจากประเทศจีนและนำเข้ามาในประเทศไทยตั้งแต่สมัยอยุธยา โดยการนำเอาโลหะ ๒ ชนิด คือ ดีบุก และทองแดง ผสมกัน แล้วหล่อหลอมทำเป็นเครื่องใช้ต่างๆ เช่น ขันลงหิน ทัพพีลงหินมีดลงหิน เป็นต้น มีการประดิษฐ์ลวดลายต่างๆ ลงไปให้ดูสวยงาม ฝีมือประณีตมีคุณภาพดีเป็นที่รู้จักและนิยมอย่างแพร่หลายในยุครัตนโกสินทร์ตอนต้น แต่ต่อมาความนิยมลดลงไปมาก เนื่องจากดูแลรักษายากเพราะจะต้องคอยขัดอยู่เสมอ มิฉะนั้นจะหมองและประกอบกับมีผลิตภัณฑ์ชนิดอื่นที่สวยงามและง่ายต่อการดูแลรักษา รวมทั้งมีราคาถูกกว่าอีกด้วย จึงทำให้ความนิยมใช้เครื่องทองลงหินน้อยลง
ในราวพ.ศ. ๒๔๙๐ ผู้ผลิตเครื่องทองลงหินบางคนได้พยายามพัฒนาเครื่องทองลงหินด้วยการประดิษฐ์และพัฒนาลวดลายไทยใหม่ๆ ลงบนเครื่องทองลงหิน รวมทั้งใช้เขาสัตว์และไม้มาประกอบเป็นด้ามมีด ช้อน และทัพพี ให้ดูแปลกใหม่ แต่ตลาดรับซื้อก็ยังอยู่ในวงแคบ ต่อมาเมื่อประมาณ พ.ศ. ๒๕๐๗ มีชาวต่างประเทศเข้ามาท่องเที่ยวพักผ่อนในประเทศไทยมากขึ้น
ในช่วงเวลานี้เองมีผู้ผลิตเครื่องทองลงหินผู้มีความคิดกว้างไกล ได้คิดประดิษฐ์เครื่องทองลงหินให้มีลักษณะเป็นของที่ระลึก เช่น พวงกุญแจที่เปิดขวด และอื่นๆ ที่เหมาะสำหรับนำไปเป็นของฝากหรือของขวัญ จนกระทั่งเป็นที่นิยมแพร่หลายมากขึ้น จึงได้มีการพัฒนารูปแบบให้สอดคล้องกับรสนิยมของชาวต่างประเทศ จนสามารถส่งออกไปจำหน่ายยังตลาดต่างประเทศได้เป็นมูลค่านับร้อยล้านบาทต่อปี แต่สินค้าประเภทนี้ก็ไม่เจริญเติบโตมากนัก เพราะขึ้นอยู่กับความนิยมของผู้ซื้อในต่างประเทศซึ่งมักจะไม่สม่ำเสมอ แต่จนถึงปัจจุบันก็ยังสามารถขายไปยังตลาดต่างประเทศได้บ้าง
แหล่งผลิตเครื่องทองลงหินโดยทั่วไปอยู่ในกรุงเทพฯ และธนบุรี ซึ่งปัจจุบันมีน้อยรายและมีลักษณะการผลิตในรูปอุตสาหกรรมครัวเรือนเพราะเป็นอาชีพที่ตกทอดกันมานาน
จากตัวอย่างที่กล่าวมาข้างต้น เห็นได้ว่าผลิตภัณฑ์หัตถกรรมแต่ละประเภท ล้วนแต่มีประวัติความเป็นมาที่ยาวนานมาแต่สมัยโบราณทั้งก่อนประวัติศาสตร์และสมัยประวัติศาสตร์มาจนถึงปัจจุบัน บางชนิดก็ได้เลิกผลิตกันไปแล้วเพราะหมดความจำเป็นด้านการใช้สอย แต่บางชนิดแม้จะเลิกผลิตไปแล้ว แต่ก็มีการฟื้นฟูให้มีการผลิตขึ้นใหม่เพื่อจรรโลงไว้ซึ่งศิลปะทางวัฒนธรรม ก็สามารถขายได้แม้จะมีราคาแพงเพราะบางคนต้องการเพื่อเก็บสะสมไว้ บางคนก็ซื้อเพื่อประดับบ้านเรือน หรือบางคนก็ซื้อเพื่อให้เป็นของขวัญของกำนัล เป็นต้น
|
|
บ้านมือสอง คอนโด condo บ้านจัดสรร คอนโดมิเนียม บ้านเดี่ยว บ้านเช่า ที่ดิน
วันที่ : 26 มกราคม 2555
จำนวนผู้อ่าน : 1456 ครั้ง
เรื่องอื่นๆที่น่าสนใจ
|
|
|
ขายบ้าน, คอนโด มือสอง, บริษัทนายหน้า, โบรกเกอร์, รับฝากขายบ้าน, ขายบ้าน, realtor, agency, บริษัท ขายบ้าน, ตัวแทน นายหน้า, รับฝากขาย, ซื้อขายบ้าน, ฝากขายบ้าน
นายหน้า ขายบ้าน, บ.นายหน้า ขายบ้าน, โบรกเกอร์, ซื้อขายบ้าน, รับฝากขายบ้าน, ตัวแทนนายหน้า, โบรกเกอร์บ้าน, นายหน้าบ้าน, ตัวแทนบ้าน ขายบ้าน ตกแต่งบ้าน ฟอร์นิเจอร์ ออกแบบ บ้าน ซื้อขาย บ้าน, รับออกแบบ บ้าน, รวมแบบบ้านแบบ บ้าน, ตกแต่งภายใน บ้าน, interior design ออกแบบ บ้าน, interior รับออกแบบ บ้าน,
Architecture รับออกแบบ บ้าน, ตกแต่งบ้าน, ตกแต่งภายใน, Mudahouse, ตกแต่งภายใน, รับเหมา ก่อสร้างบ้าน, บริษัท ก่อสร้าง
|
